شنبه ۱۰ خرداد ۱۴۰۴ - 
یک گام تا نابودی تاریخی از خلیج‌فارس :
کافی است نقشه سیراف را در بازه‌های زمانی ۲۰ سال گذشته در «گوگل ارث» جستجو کنیم و با مقایسه سال به سال آن به‌راحتی می‌توان گسترش ساخت و سازها را علیرغم اینکه محوطه‌ها ثبت و عرصه و حریم آنها نیز ابلاغ شده است، مشاهده کرد.ساخت و سازهای صورت گرفته بیشتر از ۶۰ درصد محوطه‌های باستانی سیراف را از بین برده و سیراف، یک فاجعه تمام عیار و نمود بزرگ نابودی یک بندر بزرگ تاریخی پارسی است که به واسطه کاوش‌های بزرگ ایران و انگلیس و باستان‌شناسان ایرانی در دنیا شناخته شده و پتانسیل تبدیل به بزرگترین سایت گردشگری ایران را داراست.با اینکه بارها گفته شده که قرار است زمین معوض به مردم داده شود تا هم مشکل مردم حل شود هم مشکل محوطه‌های تاریخی، اما ارگان‌ها عملا نتوانسته‌اند کاری انجام دهند.معضل بزرگ بندر تاریخی سیراف زمانی حل می‌شود که مسئولان وزارت میراث‌فرهنگی، وزارت نفت و حتی جهاد کشاورزی و منابع‌طبیعی به یک نتیجه مشخص برسند تا مشکل ساخت و ساز بر تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی سیراف برای همیشه حل شود. در غیراینصورت نه‌تنها سیراف ثبت جهانی نمی‌شود که با مرگ تدریجی سیراف، بزرگترین سند تاریخی که حاکمیت ایران بر خلیج فارس را نشان می‌دهد را از دست خواهیم داد.
کد خبر: ۳۹۷۵۷۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۲/۰۶
ردای قانون بر تن طرح‌های تخریبی در بافت تاریخی:
طرح تفصیلی بافت پیرامون حرم شاهچراغ که با عنوان طرح ۵۷ هکتاری هم شناخته می‌شود، هفته گذشته و در سیزدهمین جلسه شورای‌عالی معماری و شهرسازی به تصویب رسید. هنوز جزئیات مربوط به این مصوبه منتشر نشده، اما وزارت میراث‌فرهنگی آن را دستاوردی در جهت حفظ بافت تاریخی شیراز می‌داند. برخی شنیده‌ها از حذف خط تخریبی که با نام «خط امیری» در سال‌های گذشته توسط پژوهشگاه میراث‌فرهنگی پیشنهاد شده بود، در این مصوبه خبر می‌دهند؛ خطی که براساس آن ۹۵ پلاک در بافت تاریخی شیراز تخریب می‌شد. گویا وزارت میراث‌فرهنگی خط تخریبی را که خود پیشنهاد داده و مشاور طرح با آن مخالف بود، حذف کرده است و آن را دستاوردی بزرگ جلوه می‌دهد که موجب حفظ بافت تاریخی می‌شود. تصویب این طرح که مسئولان آن را منجی بافت تاریخی شیراز می‌دانند، در شرایطی صورت گرفته که تخریب‌ها پس از ثبت این محدوده تاریخی در فهرست میراث ملی همچنان ادامه دارد و گودبرداری یک پروژه جدید در عرصه این اثر ثبت ملی مدتی است آغاز شده و در محدوده‌ای محصورشده در حال پیشروی است.
کد خبر: ۳۹۷۱۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۱۰/۲۳
ماه عسل ناتمام صالحی امیری:
۳۴ تن از نمایندگان مجلس در نامه‌ای به وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خواستار ارائه برنامه عملیاتی تحقق راهبرد‌های این وزارت‌خانه در سه حوزه گردشگری، صنایع دستی و میراث فرهنگی و گزارشی از وضعیت کنونی هر راهبرد به مجلس شدند. در نامه ارسالی آمده است که خواهشمند است در راستای همکاری و هم‌افزایی و مبتنی بر وظایف نظارتی مجلس شورای اسلامی، دستور فرمایید طی ۳۰ روز کاری، برنامه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی دولت چهاردهم در خصوص راهبرد‌های زیر که مبتنی بر قوانین جاری کشور و برنامه‌های جنابعالی در زمان اخذ رای اعتماد استخراج شده، به اینجانبان منعکس شود. تحلیل منتقدین با توجه به بند‌های نامه و اسامی امضا کنندگان، بر دو سناریو یعنی جهت گیری از بیرون (بدلیل متن کاملا تخصصی) و شناسایی برخی از حوزه‌های منفعتی (ماهیت سوالات)، قرار دارد.
کد خبر: ۳۹۶۷۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۲۱
مصوب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی:
سند ملی توسعه صنایع دستی کشور که در جلسه ۹۰۳مورخ۱۴۰۳/۰۶/۰۶ شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسیده توسط رئیس جمهور برای اجرا ابلاغ شد. این سند دارای یک مقدمه و هفت بخش می‌باشد. مسئولیت اجرایی‌سازی سند ملی توسعه صنایع‌دستی بر عهده کارگروه تخصصی این سند است که از این پس؛ «کارگروه ملی صنایع دستی» نامیده می‌شود. ریاست این کارگروه برعهده وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی است و نمایندگان تام‌الاختیار وزارت کشور، وزرات صنعت، معدن و تجارت، وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت امورخارجه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، سازمان تبلیغات اسلامی، مرکز ملی فضای مجازی، معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، نماینده مجمع هنرمندان صنایع دستی کشور، نماینده اتاق اصناف، نماینده اتاق بازرگانی، نماینده اتاق تعاون و نمایندگانی از کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی و ۳ نفر صاحب‌نظر مبانی حکمی، فرهنگی و تاریخی صنایع‌دستی به پیشنهاد با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و تأیید شورای عالی انقلاب فرهنگی، اعضای این کارگروه را تشکیل می‌دهند. تصمیمات این کارگروه بعد از ابلاغ برای همه دستگاه‌های ذی‌ربط، الزام‌آور خواهد بود.
کد خبر: ۳۹۶۶۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۸/۱۶
تساهل و تسامح در سلامت شهروندان و حفاظت از محیط زیست:
غلامعباس اویسی (کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری)، مدیرعامل انجمن دوستداران میراث فرهنگی خلیج فارس بندر ماهشهر در یادداشتی مدعی شد که صدور مجوز محیط زیستی برای شرکت آسیا گاز در زمینه تولید نفت سفید، گازوئیل، نفتا، روغن پایه و سوخت هواپیما در حریم شهری بندرماهشهر و در جوار منطقه مسکونی و حریم خوریات به جدیدترین دغدغه شهروندان این شهر تبدیل شده است. ادعا شده که مجوز فعالیت توسط اداره کل محیط زیست برای شرکت نامبرده در شرایطی صادر شده که بر اساس جدول، حداقل فواصل مجاز برای استقرار واحد‌های صنعتی و خدماتی در ضوابط و معیار‌های استقرار واحد‌ها و فعالیت‌های تولیدی، صنعتی و معدنی و اصلاحیه‌های بعدی، “زمین درخواست شده” فاصله‌های اعلام شده در جدول را رعایت نکرده و از ادارات منابع طبیعی، جهاد کشاورزی، شهرداری، شیلات و فرمانداری نیز استعلام انجام نشده است. منتظر دریافت توضیحات از اداره کل محیط زیست استان و شرکت آسیا گاز هستیم.
کد خبر: ۳۹۶۰۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۲۵
اسناد اثبات نوسازی و بازسازی کجاست؟
محمدحسن سلیمانی از فعالان میراث‌فرهنگی قزوین مدعی شده است که در هنگام عبور از گذر صفویان، متوجه تخریب اندک آثار باقی‌مانده در خانهٔ منسوب به «عارف» در محله «پنبه‌ریسه» شدم. از این خانه که تا سه چهار سال پیش یکی دو اتاق باقی‌مانده بود، بعدازاین اتفاق، تنها بخشی کوچکی از یک زیرزمین مانده است. واکنش گسترده دوستداران میراث‌فرهنگی به این تصویر و شائبه تخریب اثر ملی، پاسخ مسئولان میراث‌فرهنگی شهر را در پی داشت و علیرضا خزائلی مدیرکل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قزوین با انتشار جوابیه‌ای در خبرگزاری «میراث آریا» این اقدامات را «فعالیت‌های عمرانی» در راستای مرمت و نوسازی خانه عارف عنوان و اظهار امیدواری کرد با اجرای موفق طرح ضمن حفظ این بنای تاریخی شاهد فعالیت فضایی دیگر برای ارائه خدمات به گردشگران باشیم. لازم به توضیح است که این اثر دوره قاجاری، در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۸۴ با شمارهٔ ثبت ۱۲۹۰۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کد خبر: ۳۹۵۹۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۶/۱۷
احسان رستمی پور:
شهرداری منطقه یک درحالی مشغول ساخت دروازه در مسیر دربند است که میراث فرهنگی شمیرانات تاکنون چندبار خواستار توقف ساخت این دروازه و دریافت مجوزهای لازم شده است.ساخت دروازه در مسیر دربند، حریم منظری دو اثر ثبت ملی و منظره طبیعی کوهستان را مخدوش خواهد کرد. با این حال شهردار منطقه یک گفته این یک دروازه فرهنگی است. میراث نامه زده و خواستار توقف شده اما شهرداری به کارش ادامه می دهد! به نظر می‌رسد ایجاد محدودیت برای محیط‌های عمومی شهر تهران، سیاست مدیران فعلی شهرداری است و در این مسیر قوانین حفاظتی و شهری نیز نادیده گرفته می‌شود.
کد خبر: ۳۹۵۸۵۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۳۰
تخریب «عمارت تاریخی مدیری» شهر لنگرود:
به دلیل بالا بودن رطوبت در گیلان، اگر به بنا رسیدگی نشود، پایدار نمی ماند. بناهای به جا مانده در گیلان عمدتا در اواخر دوره قاجار ساخته شده اند.عمارت های تاریخی لنگرود همچون منجم باشی، دریابیگی، هدایتی، نیکوکار و این آخری عمارت مدیری، یکی پس از دیگری به عمد تخریب می شوند و چشم انتظار تحقق وعده بازآفرینی و ساختن مشابه آن هستیم.پس از تخریب سقف عمارت مدیری لنگرود، اداره میراث فرهنگی جلوی ادامه تخریب را می گیرد. ولی جهانی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان، درباره این بنا می گوید: «عمارت مدیری بنایی با قدمت ۱۰۰ سال، واجد ارزش میراثی بوده و یگان حفاظت میراث فرهنگی پس از اطلاع از اقدام به تخریب توسط مالک از ادامه عملیات جلوگیری کرد».
کد خبر: ۳۹۵۵۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۵/۰۷
ویژگی‌های وزیر آیندۀ میراث فرهنگی و گردشگری:
در دولت «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهور منتخب، امکانی فراهم شده است که انتخاب وزیر از پایین به بالا مشخص شود و نه مانند دوره‌های گذشته نامشخص، مبهم و دیکته‌ای! اعضای کمیتۀ وزارت گردشگری وظیفۀ مهمی در پیش دارند؛ باید کسی را انتخاب کنند که عزمی جدی برای حل ابرچالش‌های گردشگری را داشته باشد و بتواند جای پای گردشگری را در دولت آینده بزرگ‌تر کند.
کد خبر: ۳۹۵۴۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۳۰
«علیرضا صادقی امیری» فعال حوزه میراث فرهنگی و گردشگری:
بنای تاریخی سلمان بابل که در مقطعی از تاریخ(جنگ بین الملل دوم ) به عنوان تجارت خانه روس در فعال بود اکنون بخشی از سقف این بنا فرو ریخته و سیلاب پیایی روزهای اخیر شمارش معکوسی بر فروپاشی این مکان تاریخی است. این بنا در ۲۹ تیرماه ۱۳۷۸ به شماره ۲۳۵۲ به ثبت ملی رسید. این بنا در زمان پهلوی دوم به عنوان مهد کودک مورد استفاده قرار می گرفت و به همین دلیل جزو املاک سازمان بهزیستی محسوب می شود.از طرف دیگر بهزیستی مازندران به خاطر مسائل حقوقی نمی تواند این بنا را به غیر از فعالیت های مجموعه خود استفاده کند و اختلاف نظر در نحوه کاربری، این بنای تاریخی را در آستانه فروپاشی قرار داده است.از طرف دیگر، اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی بابل مدعی است که مجموعه میراث فرهنگی برای نجات این بنای تاریخی آماده هر نوع همکاری با بهزیستی است؟
کد خبر: ۳۹۵۳۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۱۳
مریم جلالی معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور:
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور، ثبت ملی چهار روستا و سه شهر صنایع دستی را ابلاغ کرد. جلسه شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی صنایع دستی به ریاست مریم جلالی ـ معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور ـ در سالن فجر وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برگزار شد . در این جلسه پرونده هفت شهر و روستای صنایع دستی از چهار استان کشور برای ثبت ملی با توجه به معیارها و استانداردهای این نوع ثبت نظیر رشد تولید، تعداد کارگاه ها و استادان فعال در رشته مورد نظر و همچنین امکانات توسعه، آموزش و ترویج آن، مورد بررسی قرار گرفت.
کد خبر: ۳۹۵۲۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۰۴
درگذشت فعال حوزه ثبت آثار تاریخی کشور:
فرهاد نظری مدیرکل سابق دفتر ثبت آثار تاریخی وزارت میراث‌فرهنگی که پیگیری‌های او منتج به ثبت جهانی نوروز، ثبت جهانی چوگان، و ثبت ملی و اضطراری بافت‌ها و بناهای تاریخی کشور شد، بعد از طی دوره طولانی بیماری به دیار باقی شتافت.
کد خبر: ۳۹۵۲۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۴/۰۴
توضیحات دبیر شورای فرهنگ عمومی:
دبیر شورای فرهنگ عمومی درباره مسائل مرتبط با میراث فرهنگی ناملموس از جمله نابودی ۱۳ زبان و گویش ایرانی، اهمیت توسعه گردشگری غذا، حفظ برخی دانش‌های بومی و محلی و... توضیحاتی ارائه کرد.
کد خبر: ۳۹۴۴۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۶
مرتضی نظری رییس میراث فرهنگی شاهرود :
مراسم سینه‌زنی کمر به کمر روستای قلعه‌نو خرقان شهرستان شاهرود در فهرست میراث‌فرهنگی ناملموس ملی به ثبت رسید. مرتضی نظری رئیس میراث فرهنگی شاهرود در این خصوص بیان داشت که در اجرای مواد ۱۱ و ۱۲ از قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون حراست از میراث فرهنگی ناملموس مصوب سال ۱۳۸۴ و همچنین در راستای اجرای وظایف وزارت به‌موجب ماده ۳ قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور، سینه‌زنی کمر به کمر روستای قلعه‌نو خرقان شهرستان شاهرود در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ایران به ثبت رسید. این در حالی است که بر اساس اخبار دریافتی، این شیوه سینه زنی در سال ۱۳۹۴ در رامیان به ثبت رسیده بود. منتظر دریافت توضیحات میراث درخصوص تفاوت این دو با یکدیگر هستیم.
کد خبر: ۳۹۴۴۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۱/۲۳
دو کاروانسرای ثبت جهانی در سمنان به فروش می‌رسد!
حراج میراث جهانی؛ اداره کل میراث فرهنگی سمنان فروش دو کاروانسرای «آهوان» و «انوشیروانی» را تایید کرد
ستاد فرمان اجرایی امام اقدام به فروش دو کاروانسرای ثبت جهانی در سمنان از ۵۴ کاروانسرا در ایران کرده و آگهی مزایده آن را گذاشته‌اند. یکی از این کاروانسراها که آجری و معروف به آهوان است ۱۱ میلیارد تومان و کاروانسرای سنگی انوشیروانی حدود ۷ میلیارد تومان قیمت‌گذاری شده است. حسین ترحمی، دبیر سابق نظارت مردمی مرمت‌های آثار تاریخی انجمن دوستداران میراث فرهنگی سمنان در این باره می‌گوید: این بناها برای مردم ایران و جهان هستند و سرمایه هویتی شهر، چگونه ممکن است میراث فرهنگی با فروش این اموال همراهی کند؟به ادعای مدیرکل میراث فرهنگی استان سمنان، این بناها باید در اختیار افراد واجد شرایط قرار گیرد که طبق اصول مرمت و احیا شود. بر اساس این گزارش ۵۴ کاروانسرای ایران شهریور ۱۴۰۲ در یونسکو ثبت شدند.
کد خبر: ۳۹۴۲۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۲۳
درخت در فرهنگ ایرانی اسلامی:
بعضی از قدیمی ترین درختان ایران(عموما از گونه هایسرو، ارس،چنار ،بنه ، بلند مازو و گردو)، قدمتی چند هزار ساله دارند و شاهد اتفاقات و دوران های تاریخی ، تغییرات اجتماعی و فرهنگی، تغییرات زیست محیطی و آب و هوایی بسیاری بوده‌اند. در ایران باستان، درختان با داشتن سه زندگي در نگاه انسان‌هاي نخستين قداست خاصی داشتند. اين سه زندگي شامل ریشه‌های درختان در زیر خاک که نمادی دنیای مردگان بود. تنه درختان شامل زندگی زمینی و شاخه‌های سر به فلك کشیده‌ي آنها كه نماد زندگاني آسماني بود. بنابراين درختان مانند ستونی زندگی بین زمین و آسمان‌ها را که جایگاه خدایان بود به هم پيوند مي‌دادند. براي همین درختان بلند، مقدس به شمار مي‌رفتند.بیش از ۲۰۰۰ نمونه درخت با عمر طولانی در ایران شناسایی و اطلاعات آنها در قالب میراث طبیعی ، ثبت شده‌است.
کد خبر: ۳۹۴۱۷۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۷
درختان وارثان زمین:
از دیرباز در سنت های ایرانی و سنت های اسلامی حاکم بر جغرافیای ایران، توجه خاص به محیط زیست ، درخت و باغ و در کل طبیعت شده است. این توجه ویژه به همراه طبیعت خاص کشور ایران، بستر را برای عمر بالای برخی از درختان فراهم نموده است. درختانی خاص و زیبا که در این گزارش به نمونه هایی از ان در پهنه وسیع کشورمان، اشاره می شود. لازم به توضیح است که توجه به درختان تاریخی در ایران ، عمری در حدود چند دهه داشته و در گذشته، چندان مورد توجه قرار نمی گرفته است.
کد خبر: ۳۹۴۱۷۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۲/۱۶
تخریب تپه باستانی بدلیل نداشتن ثبت ملی ؟
تپه تاریخی «قمی‌آباد» در شهرری که سفال‌های پیش از تاریخی نیز در آن کشف شده است، با مجوز میراث فرهنگی با خاک یکسان شده و هیچ مسؤولی پاسخگو نیست. از ۸۸۱ اثری که در استان تهران تا سال ۱۴۰۱ ثبت ملی شده‌اند، ۱۱۹ تپه تاریخی ثبت ملی شده که از این تعداد تپه تنها یک تپه تعیین حریم شده است، چیزی حدود چند صدم درصد یعنی کمتر از یک درصد تپه‌ها! در خصوص تپه " قمی آباد"، بنا به اخبار واصله و جستجوی اینترنتی سال ۹۷ در این تپه با مجوز پژوهشکده باستان‌شناسی «گمانه‌زنی اضطراری» انجام شده. این گمانه‌زنی برای چه انجام شده و اضطرار آن چه بوده آن هم در ملک شخصی؟! در اخبار آبان سال ۹۷ آمده که این گمانه‌زنی منجر به کشف آثاری شد که به احتمال فراوان به دوران اوایل اسلامی خصوصا عصر سلجوقیان می‌رسد. معاون میراث فرهنگی استان تهران در واکنش به خبر نابودی تپه قمی‌آباد در ۲۴ دی ماه ۱۴۰۲گفته است: تپه تسطیح شده در خبر‌ها در مجاورت تپه قمی‌آباد شهرری قرار داشته و محوطه کاوش شده توسط باستان‌شناسان در تپه قمی‌آباد دست نخورده باقی مانده است. آیا این استدلال یعنی تپه کوچکتر در ملک شخصی با قدمت سلجوقی سالم مانده و تپه ۷ هزار ساله تخریب شده است؟
کد خبر: ۳۹۳۵۲۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۱۰/۲۵
آخرین ضربه رو محکم تر بزن:
وقتی در شرایطی هستیم که تمایزی بین بافت تاریخی با بافت فرسوده وجود ندارد. وقتی نوسازی و به روز بودگی، مقدم بر تاریخ و هویت و محیط زیست است. وقتی اداره کل میراث اصفهان در وزن اداره کل نیست. وقتی پای پروژه پیمانکاری در میان است. وقتی ... در کویر هم می‌شود سد ساخت و تخریب عالی قاپو هم می‌تواند توجیه کارشناسی و مدیریتی پیدا کند؟! سربسته گفتیم، چون دوستان دست در حنا، خوب می‌دانند چه می‌گوییم. دوستان نظارتی به برخی خرید‌های قولنامه‌ای و مجوزهای ساخت هتل و میهمان پذیری در آینده نزدیک، توجه خاص داشته باشند. خداوند به ذات سینه‌ها آگاه‌تر است (آیه چهار، سوره مبارکه تغابن / آیه ۳۸ سوره مبارکه فاطر/ آیه ۱۳ سوره مبارکه ملک/ آیه ۵ سوره مبارکه هود).
کد خبر: ۳۹۲۸۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۸/۲۷
علیرضا زرگر بنیان‌گذار و مدیر جایزه مهرگان:
هفت کتاب علمی - زیست‌محیطی مرحله نهایی جایزه مهرگان علم، پس از چند مرحله داوری از میان ۱۶۵ عنوان کتاب چاپ اول سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ انتخاب و به فهرست نهایی راه یافته است. پنج نامزد دریافت جایزه مهرگان علم برای یک عمر تلاش در عرصه محیط زیست نیز از میان گروه بزرگی از کنشگران، محیط‌بانان، استادان و مروجان فرهنگ شناخت و پاسداری از محیط زیست ایران انتخاب شده‌اند که هر یک با ازخودگذشتگی و تلاش بی‌وقفه، نقش تعیین‌کننده‌ای در احیا و حفظ محیط زیست ایران ایفا کرده‌اند.
کد خبر: ۳۹۲۴۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۲/۰۷/۲۷